“Zonder schaapskuddes zou de Nederlandse natuur er heel anders uitzien. Het waardevolle cultuurhistorische heidelandschap zou dan verdwijnen.” Aan het woord is Teo Wams, directeur Natuurmonumenten. Hij spreekt enthousiast over de schaapskuddes die Natuurmonumenten inzet om te zorgen voor een evenwichtig natuurbeheer. De organisatie onderhoudt en beschermt ruim 100.000 hectare natuur door heel Nederland.

“Wij hechten veel waarde aan een divers landschap. Die diversiteit geeft ruimte aan veel verschillende soorten planten en dieren en is bovendien aantrekkelijk voor recreanten en natuurliefhebbers.”

“De bezoekers vinden het fantastisch om een schaapherder met zijn hond en kudde te zien. Wij vinden het erg belangrijk om te laten zien welke rol de kuddes spelen in het natuurbeheer, zowel vroeger als nu.”

Ook al is het niet de core business van Natuurmonumenten, toch benoemt Teo het als een grote plus dat er in toenemende mate traditionele schapenrassen worden ingezet. “Het blijft bijzonder als we het voor elkaar krijgen dat het Drentse heideschaap in Drenthe graast en het Veluwse heideschaap ons helpt met het beheer van de Veluwe.”

Teo ziet wel dat een aantal gescheperde schaapskuddes in Nederland momenteel in zwaar weer zit. Hij benadrukt daarom het belang van een zichtbare sector en onderlinge samenwerking. “Er is zoveel kennis en ervaring in de sector en ook bij de natuurbeherende instanties. Als we in staat zijn die kennis te delen en beschikbaar te maken voor een nieuwe generatie herders, dan hebben we volgens mij iets heel moois bereikt.”

“Schaapskuddes hebben een belangrijk cultuurhistorische waarde. Ze horen bij bepaalde landschappen en streken. Ook vertegenwoordigen ze waardevol genetisch kapitaal. Dit alles willen we graag behouden.” Mascha Brouwer vertelt over de circa tien gescheperde schaapskuddes die natuurgebieden van Staatsbosbeheer begrazen. “Deze kuddes zetten we in met het oog op het beheer van het terrein. Als we in een beheersplan constateren dat schapenbegrazing nodig is, zoeken we naar een juiste vorm. Met gescheperde kuddes kan bijvoorbeeld gericht begraasd worden. Dat is belangrijk omdat bepaalde planten of diersoorten maatwerk nodig hebben.”

Mascha legt uit dat herders de kudde bijsturen zodat bepaalde plekken intensiever of juist minder begraasd worden. “De publieksfunctie van kuddes is ook heel belangrijk. We merken dat het publiek geïnteresseerd is in de historie van schaapskuddes en de functie van de kudde voor behoud van natuur.

Dat de publieksfunctie samengaat met het behoud van het landschap en bijbehorende planten en dieren is heel belangrijk. We willen natuurlijk natuur goed behouden voor huidige en toekomstige generaties.”

De toekomst van gescheperde schaapskuddes ziet Mascha Brouwer positief tegemoet. “Ik vind het heel goed dat herders en eigenaren van kuddes zoeken naar neveninkomsten en draagvlak in de maatschappij voor hun werk. Ook de professionalisering van landschapsbeheer door het praktijknetwerk juich ik toe. Zo kunnen herders van elkaar leren en door ontwikkelen van certificering wordt voor ons kwaliteit gegarandeerd. Opleiding en certificering van schaapherders zijn belangrijk voor het voortbestaan van het vak en voor het natuurbeheer van cultuurhistorische landschappen in Nederland.”